RPO broni funkcjonariuszy pozbawionych specjalnych dodatków motywacyjnych za 2021 r.
Do RPO wpływają wnioski funkcjonariuszy Policji i Służby Więziennej, które wskazują na dodatkowe pozaustawowe kryteria przyznania specjalnych dodatków motywacyjnych za 2021 r. w tzw. ustawie okołobudżetowej.
Funkcjonariusz pozbawiony dodatku przez warunek nieobecności 90 dni / 30 dni
Wskazują oni, że wprowadzając warunek 90-dniowej (Policja) oraz 30-dniowej (Służba Więzienna) nieobecności w służbie z powodu urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego, rodzicielskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego czy wychowawczego, pozbawiono ich możliwości otrzymania dodatku specjalnego za 2021 rok. Uważają takie kryteria za niesprawiedliwe i dyskryminujące.
Jak wynika z wniosków, zdarza się, że na początku roku funkcjonariusz/ka po urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim wraca do służby, którą z racji długotrwałej nieobecności spowodowanej opieką nad dzieckiem stara się wykonywać z maksymalnym zaangażowaniem, osiągając doskonałe wyniki. W efekcie wskutek ustalenia limitu nieobecności, związanego ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem, osoba taka zostaje pominięta przy ustalaniu dodatku.
Funkcjonariusz/ka może zatem spełniać kryteria wynikające z przepisu (duże zaangażowanie w służbę, efektywną realizację zadań, wysoką jakość pełnionej służby) oraz jego charakteru (obecność w służbie w 2021 roku), jednak może zostać pominięta ze względu na opiekę nad dzieckiem.
Takie postawienie sprawy może naruszać zasady współżycia i sprawiedliwości społecznej. Przyjęte przez Policję i Służbę Więzienną warunki ustalania świadczenia mogły, w przedstawionych okolicznościach, stawiać osoby korzystające z szeroko rozumianych uprawnień rodzicielskich w sytuacji nieporównywalnie gorszej niż pozostałych funkcjonariuszy.
Brak możliwości odwołania się przez funkcjonariusza pozbawionego dodatku
Mając na uwadze, że specjalny dodatek motywacyjny ma charakter uznaniowy, pominiętemu nie przysługuje żadne roszczenie o jego wypłatę.
Zarzuty RPO wobec praktyki pozbawiania funkcjonariuszy dodatku
O ile przekonujące jest powiązanie dodatku z obecnością funkcjonariusza w służbie, o tyle wprowadzenie „sztywnych” pozaustawowych warunków (30, 90 dni), bez żadnych odstępstw oraz możliwości indywidualnej oceny przez bezpośrednich przełożonych sytuacji konkretnych funkcjonariuszy wywołuje wątpliwości, z punktu widzenia zgodności zaprezentowanej wykładni art. 46 ust. 3 ustawy okołobudżetowej z art. 18 Konstytucji w związku z jej art. 71 ust. 2.
Art. 18 Konstytucji ustanawia ochronę i opiekę nad macierzyństwem i rodzicielstwem. W art. 72 ust. 2 Konstytucji wskazuje się szczególną pomoc państwa dla matek przed i po urodzeniu dziecka.
Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika, że wszelkie ustawowe regulacje odnoszące się do statusu małżonków, rodziców lub dzieci muszą przyjmować za punkt wyjścia wartość, jaką jest solidarność małżeńska i rodzicielska oraz realizować konstytucyjną ochronę godności przy regulacji ich wzajemnych praw i obowiązków.
sygn. pisma WZF.7043.135.2021
